Grotere tegenstellingen? (2017)

De landelijke kennisinstituten zoals het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) waarschuwen al een aantal jaren voor toenemende verschillen. Het gaat om inkomen en vermogen, maar ook verschillen in waarden, normen en opinies. We lijken lastig om te kunnen gaan met die verschillen. De discussies rond Zwarte Piet zijn buitengewoon fel. Hetzelfde geldt voor de debatten over de komst van vluchtelingen.

In deze verkenningen willen we ten eerste feit en fictie van elkaar scheiden. Welke verschillen zien we toenemen in Overijssel, en welke niet? Bovendien analyseren we de dynamiek achter de toenemende verschillen. Is individualisering en de opkomst van de netwerkmaatschappij de drijvende kracht? Of gaat het om economische ontwikkelingen of de opkomst van de ´meritocratie´, waarbij het opleidingsniveau steeds belangrijker wordt?

Ten tweede willen we aangeven hoe we in de toekomst als Overijssel zouden kunnen reageren op toenemende verschillen. Wat kan de overheid doen? Welke andere partijen zijn cruciaal?

We geven de toekomstverkenning op verschillende manieren vorm. We vragen deskundigen om enkele invalshoeken uit te werken. We vragen aan scholieren welke ontwikkelingen zij zien. We organiseren gesprekken in heel Overijssel tussen mensen die op één of andere manier met groepen en de maatschappij bezig zijn: van geestelijken tot organisatoren van festivals, van buurtsportcoaches tot de vereniging van huisvrouwen.

Tot slot, is er ook een wetenschappelijke klankbordgroep samengesteld met Hans Boutellier (Verweij Jonker Instituut), Maarten Doorman (Universiteit Maastricht), Pieter Tops (Universiteit Tilburg), Lotte Vermeij (SCP) en Lidwien van de Wijngaert (KUN). Deze klankbordgroep ´delen´ we met Brabant Kennis, een zusterorganisatie in Brabant die een vergelijkbaar project heeft lopen.

De Fortuyn-revolutie bracht in 2001 een onverwacht onbehagen aan het oppervlak. Nu, twintig jaar later, zijn tegenstellingen het belangrijkste maatschappelijke thema. Er zijn spanningen tussen autochtonen en migranten, hoog- en laagopgeleiden, stedelingen en mensen die op het platteland leven, jong en oud, arm en rijk en het volk en de elite. Ons land lijkt geëxplodeerd in fragmenten. We zien tegenstellingen groter worden en we maken ons daar ook zorgen over. Hoe moeten we dit verschijnsel duiden en hoe moeten we ermee omgaan? Dat zijn de centrale vragen van de verkenning Grotere Tegenstellingen?