Kunst en cultuur is voor velen als een verzameling objecten en activiteiten waar mensen van kunnen genieten. Anderen kijken vooral naar de impact van die objecten en activiteiten in termen van bijdragen aan economie, welzijn en andere maatschappelijke doelen. Weer anderen kijken vooral naar de manier waarop kunst en cultuur gemaakt en beleefd wordt.

Alle drie de perspectieven hebben hun krachten en valkuilen. Dit wordt uitgebreid beschreven in het boek Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet.

Daarnaast heeft de verkenning kunst en cultuur een aantal andere opbrengsten voortgebracht:

  • Overijsselacademie onderzocht voor ons de rol van kunst en cultuur in Overijssel sinds 1850.
  • Peter Sonderen schreef het essay Vanzelfsprekendheid en artistiek onderzoek.
  • Het Living Lab for Ecosystem-Wide Flourishing van Saxion Hogeschool deed in samenwerking met Trendbureau een veldconsultatie over de vraag welke inspanningen er nodig zijn om kunst en cultuur in de toekomst een vanzelfsprekende rol te laten spelen in regeneratieve gemeenschappen in Overijssel.
  • En verschillende makers uit Overijssel en daarbuiten reflecteerden voor ons op de vraag wat makersschap voor hen betekent.

Alle bijdragen zijn hieronder te vinden.

‘Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet’: handreiking voor een gesprek over de toekomstige rol van kunst en cultuur.

30 september 2025

Moeilijk gesprek

Hoe komt het toch dat het gesprek over kunst en cultuur in de samenleving vaak zo moeilijk verloopt? Die vraag was het startpunt voor een zoektocht naar de verschillende perspectieven op de rol van kunst en cultuur in de samenleving.
Samen met onderzoeker Sandra Trienekens (Urban ParadoxesVerwijst naar een andere website) ging Trendbureau Overijssel op zoek naar antwoorden. Het resultaat is te lezen in het boek ‘Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet’ - een handreiking voor een gesprek over de toekomstige rol van kunst en cultuur in de samenleving.

Ideologische brillen

Het boek laat zien dat mensen vanuit verschillende overtuigingen en denkwijzen naar kunst en cultuur kijken. Deze ‘ideologische brillen’ zorgen ervoor dat iedereen iets anders ziet en waardeert. Door je bewust te worden van deze uiteenlopende perspectieven, kunnen mogelijke misverstanden tussen gesprekspartners worden voorkomen. Door te oefenen in het waarnemen vanuit die verschillende perspectieven zie je meer mogelijkheden voor het versterken van de rol die kunst en cultuur kunnen spelen in de samenleving.

Boekomslag van 'Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet' met een kleurrijk, geometrisch patroon, uitgegeven door Trendbureau Overijssel.
Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet. Handreiking voor een gesprek over de toekomstige rol van kunst in de samenleving

Ruimte voor eigen cultuurbeleid

'Ik zie, ik zie wat jij niet ziet' beschrijft ook een aantal ontwikkelingen die invloed hebben op kunst en cultuur. Verder verkent het boek de ruimte die provincies en gemeenten in Nederland hebben om zelf een stempel te drukken op het culturele leven in hun regio.

Op weg naar een toekomstgerichte visie

Ten slotte biedt het boek een concrete gespreksagenda met vragen die helpen om de inzichten, de ontwikkelingen en de beleidsruimte te vertalen naar een toekomstgerichte visie op kunst en cultuur.

Met de publicatie van dit boek start een nieuwe fase in de verkenning kunst en cultuur, waarin we het gesprek willen voeren, dat volgens ons nodig is om kunst en cultuur echt te kunnen laten schitteren in hun rol voor een vitale samenleving in Overijssel.
Wilt u een papieren versie van het boek ontvangen? Vul uw contactgegevens in via dit formulierVerwijst naar een andere website. Wij zorgen er dan voor dat een exemplaar naar u wordt opgestuurd.

'Ik zie, ik zie wat jij niet ziet' (digitale vorm)

Download, lees en bekijk hieronder het boek ‘Ik zie, ik zie wat jij niet ziet’. Onderaan staat de digitaal toegankelijke versie:

Hoe breder de humuslaag, hoe florissanter de top

Met het boek ‘Ik zie ik zie wat jij niet ziet’ willen we bijdragen aan een nieuw gesprek over kunst en cultuur. Tijdens het onderzoek voor het boek werden we geïnspireerd door verschillende mensen die daar al lang mee bezig zijn. Tijdens de boekpresentatie op 30 september 2025 hebben we een aantal van hen gevraagd daar iets over te vertellen. Een van hen was Annemarie Reitsma, hoofd van de masteropleiding muziek van ArtEZ. 

Naar het verhaal van Annemarie Reitsma

Een groep mensen maakt samen muziek in een woonkamer.

Rol van kunst en cultuur in Overijssel sterk veranderd

4 juli 2025

Voor een goed gesprek over de toekomst is het nodig dat we ook het verleden kennen. Daarom heeft Overijsselacademie de geschiedenis van kunst en cultuur in Overijssel beschreven. Met als uitgangspunt: wat kunnen we uit het verleden leren? Onderzoekers Kees Dinkla, Marco Krijnsen en Merijn de Leur beschreven trends en ontwikkelen op het gebied van kunst en cultuur in Overijssel sinds 1850, op het gebied van: volkscultuur, jongerencultuur, podiumkunst, musea en bibliotheken en kunst in de openbare ruimte 

Kunst en cultuur in de samenleving. Trends en ontwikkelingen in Overijssel sinds 1850.
Omslag van de brochure ‘Kunst en cultuur in de samenleving – Trends en ontwikkelingen in Overijssel sinds 1850’.
Kunst en cultuur in de samenleving. Trends en ontwikkelingen in Overijssel sinds 1850.
Tentoonstellingsruimte met videoprojecties, kunstwerken en botanische illustraties, met de titel “Vanzelfsprekendheid en artistiek onderzoek” van Peter Sonderen, uitgebracht door Trendbureau Overijssel.

Vanzelfsprekendheid en artistiek onderzoek

3 april 2025

‘Laten zien wat niet vanzelfsprekend is, is bij uitstek een rol die kunstenaars kunnen vervullen’ stelt Peter Sonderen, Lector Theorie in de Kunsten aan ArtEZ. Het werk van onderzoekende kunstenaars vormt daarom een waardevolle aanvulling op het onderzoek van wetenschappers. Op verzoek van Trendbureau Overijssel schreef Peter Sonderen een essay Vanzelfsprekendheid en artistiek onderzoek (pdf)

Dat deed hij aan de hand van artistiek onderzoek van vier kunstenaars naar de relatie tussen mens, land en natuur in Twente. Zij deden dit onderzoek in het kader van de tentoonstelling/publieksmanifestatie ‘Van wie is het (platte) land’ die van september 2023 tot en met januari 2024 in het Rijksmuseum Twenthe te zien was. Lees hier meer over de manifestatie in het Rijksmuseum Twenthe – Het kunstmuseum van EnschedeVerwijst naar een andere website.

Kunst en cultuur in opwaartse spiraal

17 april 2025

Ecosystemische praktijk consultatie naar kunst en cultuur in Overijsselse gemeenschappen

Welke inspanningen zijn nú nodig om kunst en cultuur in de toekomst een vanzelfsprekende rol te laten spelen in regeneratieve gemeenschappen in Overijssel?

Met die vraag zijn Trendbureau Overijssel en het Living Lab for Ecosystem-Wide Flourishing van Saxion Hogeschool een veldconsulatie gestart in de provincie Overijssel. Dit verslag had als uitgangspunt dat kunst en cultuur een cruciale rol spelen in de sociale samenhang en het aanpassingsvermogen van gemeenschappen en geeft weer waar de betrokken partijen samenhangende dynamieken in het veld van kunst en cultuur onderscheiden die van invloed zijn op de rol die kunst en cultuur in de samenleving kunnen vervullen. Het geeft weer waar de betrokkenen belemmeringen zien, evenals aangrijpingspunten van waaruit verandering kan worden ingezet die nodig is om die toekomstige rol van kunst en cultuur in regeneratieve gemeenschappen te realiseren.

Download, lees en bekijk hieronder het verslag ‘Kunst en cultuur in opwaartse spiraal’ en figuur 1 t/m 3.

Vorm geven aan het makersschap: makers manieren

Compilatie van drie afbeeldingen. Bovenste afbeelding man achter piano. Linksonder een grafisch beeld met titel 'Een rondgang van gedachten'. Rechtsonder een foto van Jan Terlouw Jr.

Reflecteren op het makersschap

Hoe kijken verschillende makers naar hun rol en hoe verhouden zij zich tot hun toeschouwers, opdrachtgevers, financiers en andere betrokkenen. In deze serie geven diverse makers vorm en inhoud aan hun kijk op het makersschap:

  • Bauke Reitsma
  • Cindy Moorman
  • Elisabeth van der Spek
  • Jan Terlouw jr.
  • Ruth van der Weijden
Alle bijdragen van makers

Een verbeelding van de toekomst van kunst & cultuur

Documentaire 'Future of arts'

Windesheim-studenten hebben de toekomst van kunst verbeeld voor Trendbureau Overijssel. Bestaan musea nog over 100 jaar? Waar wonen we? Hoe gaan we om met inclusiviteit en diversiteit? De documentaire laat ons nadenken over verschillende toekomsten voor kunst en cultuur in Overijssel. Hoe willen we omgaan met kunst en cultuur en wat vinden wij belangrijk? - Het is aan ons wat we met deze kennis doen.

Foto Tjeerd Derking - Planten in plastic bak staan voor wand met tekst over het verhaal van de plant. Bij elke plant is een bordje met een qr-code geplaatst.

Blog: Het eenzame plantje (dat mij een schuldgevoel gaf)

2 mei 2023

Wilja Jurg vertelt enthousiast over hun project LEAFDE en hoe planten bijdragen aan een goed gesprek in de Twentse bibliotheken.

door: Wilja Jurg

Lees de blog: Het eenzame plantje

Blog: Dat hinderlijke bordje

01 september 2023

Merkwaardig genoeg lijken we deze wijsheid te zijn vergeten als we het hebben over het maken van beleid. Ooit heb ik geleerd dat om kunst echt te waarderen je het moet begrijpen.

door: Annemarth Idenburg

Lees de blog: Dat hinderlijke bordje
Beeldhouwwerk van een figuur die naar een object in zijn hand kijkt, met een vijver en klassieke gebouwen op de achtergrond.