De Overlegtafel
Blog door Meike Schrijver – Strategisch beleidsadviseur domein sociaal – Gemeente Raalte
Deze blog is geschreven naar aanleiding van de bijeenkomst van de werkgroep voor de verkenning Nieuw Publiek Leiderschap. Hier kunt u meer informatie vinden over deze verkenning.
Het verplaatsen van de overlegtafel
Aan visie ontbreekt het ons vaak niet. Onze coalitieakkoorden en beleidsplannen staan vol met mooie zinnen als ‘we vertrouwen op de kracht van onze samenleving’, ‘we sluiten aan bij initiatieven van inwoners’ en ‘niet onze systeemwereld, maar de leefwereld van inwoners staat centraal’. Ik loop nu zo’n 8 jaar in gemeenteland rond en in de vele (beleids)stukken die ik in deze jaren heb geschreven komen ook vaak passages van deze strekking terug. Ik heb in de praktijk gemerkt dat dit soort zinnen altijd aanslaan (want zeg nou zelf, hoe kan je daar nou tegen zijn?), maar dat de vertaling naar de praktijk pas zichtbaar maakt hoe groot deze woorden eigenlijk zijn en hoe groot de impact hiervan is op iedereen die hierbij betrokken is, of het nou gaat om ambtenaren, wethouders, inwoners of hele andere betrokkenen.
Om te voorkomen dat deze blog een ellenlang epistel wordt, illustreer ik deze complexiteit aan de hand van één metafoor die in de derde werksessie van onze werkgroep naar voren kwam. Namelijk de metafoor van de overlegtafel. Want waar staat deze overlegtafel als het gaat over de grote opgaven waar wij als gemeenten voor staan? Het eerste antwoord op deze vraag is vaak snel gegeven. De overlegtafel staat namelijk steeds vaker niet meer op het stadhuis, waar we inwoners uitnodigen om met ons mee te denken. In plaats daarvan brengen we de overlegtafel naar de inwoners toe. Zo verplaatsen we de overlegtafel in Raalte bijvoorbeeld vaak naar een dorpshuis of lokale horecagelegenheid en gaan daar met inwoners in gesprek. We denken goed na over de vraag hoe we dit doen, want we willen optimaal ruimte bieden voor de inbreng van onze inwoners en goed luisteren naar wat ze te zeggen hebben.
Wat als de overlegtafel in de weg staat?
Hoewel dit zeker al een stap voorwaarts is, is het de vraag of het genoeg is. Vaak zijn we als overheid namelijk nog steeds degene die de uitnodiging verstuurt en bepalen we (gedeeltelijk) wie er aan tafel zit. Ook stellen wij vaak de agenda op, en daarmee sturen we indirect de uitkomst van zo’n overleg, hoe innovatief de werkvormen ook zijn en hoe open we ons ook opstellen. Hoor je op die manier voldoende wat er echt leeft onder inwoners, verder dan de usual suspects of moet je daarvoor ergens anders zijn?
Denk eens aan je eigen situatie. Waar voer jij de meeste gesprekken over wat je echt bezig houdt? Is dat aan de formele overlegtafel, tijdens een vergadering, met een goed doordachte agenda en bijbehorende werkvormen? Of is dat op andere momenten, zoals tijdens het gesprekje bij de koffieautomaat na de vergadering of tijdens een goed gesprek met vrienden onder het genot van een glas wijn? Ik weet natuurlijk niet hoe het bij jullie zit, maar voor mij geldt het tweede.
En stel dat dit voor meerdere van jullie geldt, wat betekent dit dan voor onze overlegtafels? Is het verplaatsen van onze overlegtafel voldoende om in de haarvaten van onze samenleving te komen en te horen wat er echt leeft onder onze inwoners? Of moeten we daarvoor onze overlegtafels vaker verlaten om echt zonder agenda en vooropgezet plan te luisteren naar de verhalen, behoeften en problemen die leven in onze dorpen en wijken?
Mijn oproep aan jou: verlaat de overlegtafel zo nu en dan
Mijn ervaring is dat het verlaten van de overlegtafel om echt te luisteren niet zo makkelijk is als het misschien klinkt. Want laat je (politieke) agenda, je vakmanschap en je ambities en doelen maar eens thuis, en luister eens echt onbevooroordeeld naar wat de ander te zeggen heeft. Dat is in de praktijk best lastig. Echter, ik heb ook gemerkt dat dit soort gesprekken de mooiste en soms meest verrassende inzichten opleveren. En die gun ik jou ook, of je nou bestuurder, ambtenaar of inwoner bent.
Daarom deze oproep aan jou: gun jezelf de tijd om de overlegtafel of je bureau eens te verlaten. En ga eens naar de plaatselijke voetbalkantine, handwerkklas of het schoolplein. Of ga een winkel in of de markt op en knoop een praatje aan met een willekeurig persoon. Zonder agenda of doel en probeer je vakkennis of politieke overtuiging even op de achtergrond te laten. Ik ben benieuwd welke inzichten jou dit oplevert.