De toekomst is open, niet leeg
Ons uitgangspunt bij het verkennen van de toekomst is: De toekomst is open, maar niet leeg.
“De toekomst is open” verwijst naar de mogelijkheden die we hebben om de toekomst naar onze eigen wensen zin te vullen. Naar de maakbaarheid van de toekomst. We leven niet in een Griekse tragedie, waarin de goden en het lot besluiten over hoe onze toekomst er uit zal zien. Hier komt onze verbeeldingskracht om de hoek kijken. Welke toekomst(en) kunnen we ons eigenlijk voorstellen.
Maar de ‘openheid’ is niet oneindig. “De toekomst is niet leeg” verwijst daarnaar. Op allerlei manieren worden we beperkt in die maakbaarheid. Door zaken en ontwikkelingen waar we maar heel weinig invloed op hebben, maar waar we wel degelijk rekening mee moeten houden als het gaat over onze plannen voor de toekomst. Zoals allerlei fysieke omstandigheden van het leven op aarde of de onomkeerbaarheid van tijd. Maar ook het gedrag van anderen: denk aan allerlei geopolitieke ontwikkelingen waar we in Overijssel maar heel weinig invloed op hebben en wel de gevolgen van ondervinden.
Beperkt worden we misschien nog wel het meest door de besluiten die we zelf eerder gemaakt hebben. Want veel van die besluiten werpen een schaduw naar de toekomst. Een eenmaal aangelegde weg, of wijk, bepaalt voor jaren, eeuwen zelfs, de ruimtelijke maar ook economische én sociale structuur in een gebied.
In de praktijk is het niet eenvoudig om zowel de mogelijkheden als de beperkingen te zien. Als we focussen op de ‘open toekomst’ zijn we geneigd om de maakbaarheid te overschatten. Als we focussen op de ‘niet lege’ zijn we geneigd om onze eigen invloed op de toekomst te onderschatten.